Ζήτω το Εικοσιένα (φέρτε μου κι άλλα ληγμένα)...

"Σαν σήμερα με το θεο εμίλησε η παρθένα
για να γεννήσουν το Χριστό και το Εικοσιένα"
--Ανώνυμος

Εθνική και θρησκευτική εορτή υποτίθεται ότι έχουμε αύριο και θα μας πρήξουνε τα ούμπαλα. Πες-πες απο τότε που θα μπούμε στο σχολείο, το έχουμε όλοι πιστέψει - όχι πως θέλαμε και πολύ να πιστέψουμε, παιδάκια ήμαστε- το "Για του Χριστού την πίστη την αγία και της Πατρίδος την Ελευθερία". Σαν να λέμε ότι έμαθε ο ουρανός που θα κρατούσαμε ομπρέλες και άρχισε να βρέχει. Πλήρης αναστροφη αιτίου και αποτελέσματος δηλαδή.
Η Ελληνική Επανάσταση, όπως και η Γαλλική και η Αμερικανική ήταν κοινωνικές επαναστάσεις που γεννήσανε εθνικά κράτη και εθνική συνείδηση, όχι τ'ανάποδο. Για την ακρίβεια, η Γαλλική και η Αμερικανική επανάσταση που είχαν μια σοβαρή εσωτερική δυναμική γέννησαν εθνικά κράτη, η Ελληνική επανάσταση που ήταν η μικρή τους αδερφούλα, έμεινε καχεκτική από τα παράσιτα που έκρυβε στα σπλάχνα της και γέννησε με εμβρυουλκό το τερατάκι που λέγεται νεοελληνικό έθνος.
Πρίν τη Γαλλική και Αμερικανική επανάσταση δεν υπήρχε εθνικό κράτος ή εθνική συνείδηση, υπήρχαν μόνο αυτοκρατορίες και βασίλεια, με έναν "ελέω θεού" ηγεμόνα επικεφαλής, που έπαιζε το ρόλο του διαιτητή μεταξύ των μικροσυμφερόντων των διαφόρων ευγενών και της ανερχόμενης αστικής τάξης* και που είτε ήταν με τον Πάπα και τα'βρισκε με τους Παπικούς είτε δεν ήταν και τα έβρισκε με τους Προτεστάντες. Ουσιαστικά αυτό που καταλαβαίνουμε σήμερα σαν έθνος ή η ιδέα του ενιαίου λαού με κοινή καταγωγή και κοινό πεπρωμένο είτε δεν υπήρχε, είτε ήταν πολύ νεφελώδες και αόριστο. Υπήρχαν μόνο υπήκοοι-δουλοπάροικοι που ανήκαν στη γη την οποία ο ηγεμόνας, σαν εκπρόσωπος του θεού, μοίραζε στους ευγενείς του. Χρειάστηκε καιρός για να δημιουργηθεί μια ευάριθμη τάξη ανθρώπων που δεν ήταν δεμένη με τη γη και τους ευγενείς (καθώς ζούσε και παρήγαγε στις πόλεις ή στις αποικίες) για να επανεφευρεθεί η ιδέα της πόλης, του ανεξάρτητου πολίτη και της δημοκρατικής εξουσίας.
Κάτι παρόμοιο γινόταν και στην Οθωμανική Αυτοκρατορία, αλλά για εντελώς διαφορετικούς λόγους.
Η Οθωμανική Αυτοκρατορία ήταν ένα μονοθεϊστικό-ισλαμικό κράτος, που είχε κολλήσει στην προβιομηχανική εποχή και δεν είχε κανένα λόγο να εξελιχθεί και να εκβιομηχανιστεί. Για να ευημερεί ένα κράτος με προβιομηχανική οικονομία, πρέπει να έχει μπόλικη, χαμηλά αμειβόμενη εργασία από "υπανθρώπους" ή δούλους. Προτιμότεροι είναι βέβαια οι "υπάνθρωποι" απο τους δούλους. Για τον δούλο πληρώνεις (αγορά, τροφή, στέγη), ο "υπανθρωπος" σε πληρώνει επειδή τον ανέχεσαι να ζεί. Ο παμπόνηρος Μωάμεθ εξασφάλισε για πάνω απο μια χιλιετία την ευημερία των διαδόχων του και των πιστών του, ανεχόμενος τους "Λαούς του Βιβλίου" ως "προστατευόμενους"-dhimmis. Έτσι δημιούργησε μια κάστα απο φόρου υποτελείς παρίες με μειωμένα δικαιώματα και αυξημένες οικονομικές υποχρεώσεις που θα είχε καθήκον να τρέφει και να προστατεύει τον Μουσουλμάνο προστάτη - οθωμανιστί νταβατζή. Ο παρίας για θρησκευτικούς λόγους -σε αντίθεση με το δουλοπάροικο- έχει πολύ λιγότερες πιθανότητες να ξεφύγει απο την κατάσταση του υπανθρώπου. Ο δραπέτης δουλοπάροικος έβρισκε στις πόλεις ελευθερία και αυτονομία, ο dhimmi όπου και να πήγαινε κουβαλούσε την σφραγίδα του παρία στη θρησκευτικότητά του. Και για να κρατηθεί αυτή η κατάσταση (και να μην αλλαξοπιστήσουν όλοι, οπότε που θα βρισκόντουσαν ζωντόβολα για να θρέψουν τους πιστούς;) οι ηγεμόνες του Ισλάμ διατηρούσαν τις θρησκευτικές εξουσίες και τους έδιναν ηγετικό ρόλο. Ο θρησκευτικός ηγέτης ήταν και ηγέτης των πιστών του, "μιλέτ μπασί".
Φυσικά αυτό δεν χάλασε τον Ορθόδοξο Ανώτερο Κλήρο. Καθε άλλο, τον βόλευε! Πρίν ο Πατριάρχης ήταν το παιχνιδάκι του Αυτοκράτορα, τώρα ήταν ηγέτης του "μιλετίου" των πιστών. Ο Γεννάδιος Σχολάριος θα ήταν χαζός αν δεν άνοιγε την Κερκόπορτα, όπως θα ήταν χαζός να δηλώσει "Έλληνας" αντί για "Χριστιανός" - εξουσία πάνω σε περισσότερους θα είχε στη δεύτερη περίπτωση. Προδότης και αναξιοπρεπής ίσως και να ήταν, μαλάκας όμως δεν ήταν. Και φυσικά και πολλοί απο τους υποτελείς του Αυτοκράτορα είτε έσπευσαν να εξισλαμιστούν είτε (αν αγαπούσαν τη ζωή τους, καθώς ο πιστός του Ισλάμ έχει ιερή υποχρέωση να πολεμά και να σκοτώνεται για τη θρησκεία του) απλώς πληρώνανε την προστασία και βγάζανε το σκασμό. Αν δεν έκαναν βλακείες και κρατούσαν το κοπάδι υποταγμένο, ο Πατισάχ δεν τους πίεζε ν' αλλαξοπιστήσουν (δεν συνέφεραν κιόλας οι πολλές-πολλές αλλαξοπιστίες**).
Αλλά, μια το εμπόριο, μια οι βιοτεχνίες, μια η Διασπορά και οι επαφές με τις νέες ιδέες της Ευρώπης, άνοιξαν και οι λαοί των Βαλκανίων τα ματάκια τους και είδαν κι αυτοί φώς και ξύπνησαν. Γιατί δηλαδή ο δεσπότης, ο κοτζαμπάσης και ο τούρκος αγάς να γαμούν και να δέρνουν; Τι παραπάνω είχαν π.χ. απο τον Κωσταντή τον καραβοκύρη που οι Άγγλοι τον βλέπανε σαν ίσο τους, τον Διαμαντή που τον παρακαλούσαν οι Φραντσέζοι να τους στείλει κόκκινο πανί, τον κυρ Γιάννη τον γιατρό που σπούδασε στην Ιταλία, τον Αντώνη που έπαιζε στα δάχτυλα την γνώση της εποχής; Τα νέα για εξεγέρσεις αρχίσανε να έρχονται, ο Σουλτάνος τρόμαξε και ο ανώτατος κλήρος έκλασε πατάτες. "Έχει γούστο να την πάθουμε σαν τους Λουδοβίκους και τον Πάπα" σκεφτήκανε, και να οι αφορισμοί, και να οι "Πατερικές διδασκαλίες". Αλλά κανένα ηφαίστειο δεν βουλώνεται με εστεμμένο φελλό, ακόμα και αν το στέμμα είναι η βαριά πατριαρχική μίτρα, με πανωκάπακο το φακιόλι του Πατισάχ.
Και έσκασε η Επανάσταση. Οι μικρομεγάλοι της εξουσίας (κλήρου και δημογερόντων) στην αρχή τα παίξανε, μέχρι που πήρανε χαμπάρι το τι έγινε στην Αμερική (ή τα σκεφτήκανε και μόνοι τους- δεν είχαν σκατά στο κεφάλι): Αντί να παίξουνε το χαμένο παιχνίδι των Τούρκων και να βρεθούνε μεταξύ του σφυριού και του αμονιού για γυρίσουν στα παλιά (να δίνουν στους Τούρκους το φόρο και να κρατάνε την μίζα), γιατί να μην μπούν επικεφαλής των επαναστατημένων και να παίρνουν αυτοί και τον φόρο και την μίζα; Λίγο ρίσκο και πονηριά ήθελε. Και να οι αλεπουδιές, και να οι ελιγμοί, και να οι υψώσεις των λαβάρων και να τα παραμύθια για "κρυφά σχολειά" (που μάλλον ήταν κρυφά από τους κοτζαμπάσηδες, οι οποίοι διατάζανε τους δημοδιδάσκαλους να διδάσκουν στα παιδιά των υποτελων τους χαμηλότερου επιπέδου μαθήματα απο αυτά που διδασκόντουσαν τα κοτζαμπασόπουλα) και "εθνεγερτικό ρόλο" της Εκκλησίας και "Έλληνες είναι αυτοί που πιστεύουν στο Χριστό"***. Και, λέγε-λέγε, τα πιστέψαμε κι εμείς.
Και χτίσαμε το έθνος μας και το κράτος μας πάνω στα παραμύθια και τα ψέματα. Στείλαμε τους φύσει ηγέτες μας άλλους στο χώμα(Ανδρούτσος, Καποδίστριας) και άλλους στη φυλακή(Κολοκοτρώνης) και ακολουθήσαμε τους προύχοντες που, όταν είδαν ότι δεν τους έβγαινε τελικά το παιχνίδι, μας πούλησαν όχι στους ομόδοξους Ρώσσους αλλά στους αβάφτιστους Άγγλους, οι οποίοι δίνανε και την καλύτερη μίζα****. Και απο κεί και πέρα παίζαμε το ρόλο του μικρονταβά που έκανε τις βρωμοδουλειές του μεγάλου και έτρωγε στη μάπα τα σκατά όταν ο μεγάλος έκανε τη μαλακία. Και όπως όλοι οι νταήδες και οι ψευτοπαλληκαράδες που όσο πιο σκατάδες είναι, τόσο πιο πολύ πιστεύουν ότι είναι έξυπνοι, ωραίοι, απο καλή γενιά και προπάντων μετριόφρονες, έτσι κι εμείς πιστεψαμε όλους τους μύθους που πλάσαμε για τον εαυτό μας.
Εξηγούμαι για να μην παρεξηγούμαι: Ο μύθος και το παραμύθι έχουν θέση -και πολύ μεγάλη θέση- στη ζωή. Η φαντασία πρέπει να ρίξει τις ρίζες της στα περιττώματα του ορθολογισμού για να βγάλει τα λουλούδια της τέχνης, της ποίησης και της φιλοσοφίας. Το παιδί, του οποίου οι λογικές λειτουργίες δεν έχουν ακόμα αναπτυχθεί, που πρέπει να μάθει κάποιες βασικές αξίες και να ενταχτεί στην κοινωνία, μόνο με το παραμύθι θα μπορέσει να τις μοιραστεί. Όμως, όταν ενηλικιωνόμαστε, πρέπει να εγκαταλείψουμε τη σκέψη και το ναρκισσισμό του παιδιού (ο κόσμος μου χρωστά αυτό που θέλω, ο καλός μπαμπάς και η καλή μαμά θα μου τα δώσουν γιατι με αγαπάνε) και να πάρουμε την ευθύνη για τον εαυτό μας. Και όπως με τις πορδές αυγά δεν βάφονται, με το "να πάρουμε την Πόλη και την Αγια-Σοφιά" εθνικό κράτος δεν χτίζεται. Ιδίως αμα οι πολίτες του κράτους νομίζουν ότι θα πάρουν την Πόλη και την Αγια-Σοφία επειδή τους τα έγραψε ο Θεούλης και άρα δεν χρειάζεται να βρούν ούτε το πώς θα τις πάρουν, ούτε γιατί τις χρειάζονται, ούτε τι θα τις κάνουν άμα τις πάρουν, ούτε το πώς θα καταφέρουν να μην χάσουν ότι έχουν στο χέρι στην προσπάθειά τους να τις πάρουν.
Μήπως ήρθε ο καιρός, αφου την κάναμε που την κάναμε την επανάσταση και γίναμε έθνος, να ενηλικιωθούμε σαν εθνικό κράτος σιγά-σιγά (να δούμε τι γίναμε, τι θέλουμε και τι μπορούμε να κάνουμε καθαρά και χωρίς ιδεοληψίες), τώρα που πέφτουν τα τείχη και βγαίνουμε μαζί με τ'άλλα έθνη στον κόσμο χωρίς σύνορα;
Μηπως;


* όταν τον άφηνε το βεβαρυμένο του ιατρικό ιστορικό, εννοείται
** Σε γενικές γραμμές αυτό. Προσβολές του Ισλάμ ή απόπειρες προσηλυτισμού στο χριστιανισμό τιμωρούνταν παραδειγματικά -και τιμωρούνται και σήμερα.
***Θα ήταν απλώς για γέλια αυτή η αρλούμπα αν, εξαιτίας της, δεν χαρίζαμε στους Οθωμανούς Έλληνες στις συνήθειες και τη γλώσσα που είχαν την κακή ιδέα να μην αλλάξουν θρήσκευμα...
**** Και μετά μας κληρονομήσανε οι Γιάνκηδες and the rest is history...